ความตกลงการค้าเสรี อาเซียน-ฮ่องกง

(ASEAN-Hong Kong, China Free Trade Agreement: AHKFTA) 

ความเป็นมา

• เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2554 ฮ่องกงยื่นหนังสือแสดงเจตจำนงขอเข้าร่วมความตกลงการค้าเสรีอาเซียน-จีน (ACFTA) อย่างเป็นทางการต่อสำนักเลขาธิการอาเซียน ในช่วงการประชุมผู้นำอาเซียน-จีน
• สำนักเลขาธิการอาเซียนได้ว่าจ้าง Singapore's National University ทำการศึกษาผลกระทบต่อประเทศสมาชิกอาเซียน ผลการศึกษาเบื้องต้นระบุว่า ในภาพรวมการเข้าเป็นสมาชิก ACFTA ของฮ่องกงจะก่อให้เกิดเป็นประโยชน์ในด้านการเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ Welfare และ Flow ของสินค้าที่จะเข้าสู่ตลาดจีนได้สะดวกขึ้น พร้อมทั้งยังก่อให้เกิดผลทางบวกกับการรวมกลุ่มในภูมิภาค อย่างไรก็ตาม อาเซียนจะได้รับประโยชน์เพิ่มขึ้นจากเดิมเพียงเล็กน้อย หากการเข้าเป็นภาคีของฮ่องกงจะเป็นลักษณะ equal treatment (คือจีนจะต้องเปิดตลาดให้อาเซียนเพิ่มเติมจนเท่ากับที่จีนเปิดให้ฮ่องกง) และอาเซียนจะเสียประโยชน์ หากจีนเปิดตลาดให้อาเซียน ได้เพียงร้อยละ 80 ของที่จีนเปิดให้ฮ่องกง และไทยอาจได้รับผลกระทบในภาคบริการด้านการเงิน ธนาคาร และประกันภัย ซึ่งเป็นสาขาที่ฮ่องกงมีศักยภาพ ซึ่งในทางปฏิบัติแล้วคงเป็นไปได้ยากที่จีนจะเปิดตลาดให้กับอาเซียนในระดับดังกล่าว
• ที่ประชุมรัฐมนตรีการค้าอาเซียน (AEM-Retreat) เมื่อวันที่ 8 มีนาคม 2556 ณ ประเทศเวียดนาม มีมติเสนอให้อาเซียนจัดทำความตกลงการค้าเสรีกับฮ่องกง (ASEAN-Hong Kong FTA) แทนการรับฮ่องกงเข้าเป็นภาคีสมาชิกความตกลงเขตการค้าเสรีอาเซียน-จีน ในการนี้ ที่ประชุมผู้นำอาเซียนได้รับรองมติของ AEM ให้อาเซียนจัดทำความตกลงการค้าเสรีกับฮ่องกง (ASEAN-Hong Kong FTA) เมื่อวันที่ 25 เมษายน 2556 ณ ประเทศบรูไน
• ในการประชุมเจ้าหน้าที่อาวุโสเศรษฐกิจอาเซียน – ฮ่องกง (SEOM – Hong Kong Consultations) ครั้งที่ 1 เมื่อเดือนกรกฎาคม 2556 ที่ประชุมมีมติว่าฮ่องกงและอาเซียนควรจะเริ่มการเจรจาในปี 2014
• ไทยรับเป็นประเทศผู้ประสานงาน (Country Coordinator) สำหรับการเจรจาความตกลงการค้าเสรีอาเซียน – ฮ่องกง
• ภาคีสมาชิกได้เริ่มเจรจาความตกลง AHKFTA เมื่อวันที่ 10 กรกฎาคม 2557 และได้มีการเจรจาทั้งสิ้น 10 รอบ โดยได้ข้อสรุป เมื่อเดือนกรกฎาคม 2560
• ภายหลังการเจรจาความตกลง AHKFTA ภาคีสมาชิกได้ลงนามความตกลงฯ เมื่อวันที่ 12 พฤศจิกายน 2560 ประกอบด้วย ฮ่องกง บรูไน กัมพูชา อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ สิงคโปร์ และไทย ขณะที่ลาวลงนามเมื่อวันที่ 15 ธันวาคม 2560 เวียดนามลงนามเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2561 และเมียนมาลงนามเมื่อวันที่ 28 มีนาคม 2561

ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับจากการจัดทำ FTA อาเซียน-ฮ่องกง

• ภาพรวม

          ฮ่องกงมีศักยภาพในการเป็นประตูด้านการค้าและการลงทุนไปสู่ตลาดใหญ่อย่างจีนและตลาดอื่นๆ ทั่วโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ปัจจุบันฮ่องกงได้เข้ามามีบทบาทสำคัญในนโยบายหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง (One Belt One Road) ของจีน โดยฮ่องกงกำลังดำเนินโครงการขนาดใหญ่ร่วมกับจีน อาทิ โครงการพัฒนาพื้นที่ Guangdong - Hong Kong - Macau Greater Bay Area: Greater Bay Area (GBA) (กวางตุ้ง 9 เมือง - ฮ่องกง - มาเก๊า) เพื่อพัฒนาเป็น World Class City Cluster และสะพานเชื่อมฮ่องกง - จูไห่ - มาเก๊า เป็นต้น ซึ่งจะช่วยเสริมสร้างความเชื่อมโยงในภูมิภาค โดยไทยสามารถใช้ประโยชน์จากการเชื่อมโยงดังกล่าวในการกระจายสินค้าและการเข้าไปขยายตลาดในภูมิภาคอื่นๆ เช่น รัสเซีย เอเชียกลาง และยุโรป เป็นต้น

• การค้าสินค้า
  • สินค้าที่นำเข้าจากฮ่องกงมีราคาถูกลง
  • ไทยจะได้รับประโยชน์จากความแน่นอนของตารางข้อผูกพันภาษีของฮ่องกง ภายใต้ AHKFTA เนื่องจากฮ่องกงไม่สามารถขึ้นภาษีได้ตามอำเภอใจ และจะต้องยกเลิกภาษีตามที่ได้ตกลงไว้กับอาเซียน
  • มีกฎว่าด้วยถิ่นกำเนิดสินค้าที่รัดกุมในการป้องกันการสวมสิทธิ์ของสินค้าจากประเทศอื่นๆ
  • การเปิดตลาดสินค้ากับฮ่องกงจึงไม่น่ามีผลกระทบกับไทย เนื่องจากไทยใช้ ACFTA เป็นบรรทัดฐาน (Benchmark) ในการเปิดตลาด โดยไม่เปิดมากกว่า ความตกลงการค้าเสรีอาเซียน-จีน (ACFTA)
• การค้าบริการ
  • ช่วยยกมาตรฐานภาคบริการของไทยโดยผู้เชี่ยวชาญจากฮ่องกง
  • ฮ่องกงได้ผูกพันการเปิดตลาดบริการกับอาเซียนสูงกว่าที่ผูกพันไว้กับองค์การการค้าโลก
  • เป็นโอกาสที่นักลงทุนไทยซึ่งมีความเชี่ยวชาญในบริการการผลิตเนื้อหารายการแก่ผู้ประกอบการวิทยุกระจายเสียงและโทรทัศน์ ที่จะเข้าไปลงทุนอย่างครบวงจร
• การลงทุน
  • นักธุรกิจและนักลงทุนไทยได้รับความสะดวกกรณีที่เข้าไปลงทุนในฮ่องกง
  • เปิดโอกาสการเข้าสู่แหล่งทุนในฮ่องกง โดยฮ่องกงมีศักยภาพการลงทุนด้านการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานตามแผนแม่บทด้านความเชื่อมโยงอาเซียน (ASEAN Connectivity) การพัฒนาและการลงทุนในโครงการพัฒนาระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก (Eastern Economic Corridor: EEC) และการเชื่อมโยงภายใต้นโยบาย Belt and Road Initiatives ของจีนแผ่นดินใหญ่
  • เสริมสร้างความโปร่งใสด้านกฎระเบียบในการลงทุน ทำให้นักลงทุนได้ทราบถึงกฎระเบียบก่อนที่จะเข้าจัดตั้งธุรกิจ
• ความร่วมมือทางเศรษฐกิจ 

      ฮ่องกงได้จัดสรรให้เงินสนับสนุนให้กับประเทศสมาชิกอาเซียนภายใต้ข้อบทความร่วมมือทางเศรษฐกิจและวิชาการของ AHKFTA จำนวน 25 ล้านเหรียญฮ่องกง

สถานะล่าสุด

• การประชุม AHKFTA-JC ครั้งที่ 1 จัดขึ้นเมื่อวันที่ 6-7 สิงหาคม 2562 (2019) ณ เขตบริหารพิเศษฮ่องกง โดยที่ประชุมมีมติให้จัดตั้งคณะอนุกรรมการว่าด้วยกฎถิ่นกำเนิดสินค้า (SC-ROO) และคณะอนุกรรมการด้านการลงทุน (SC-Investment) เนื่องจากมีประเด็นที่ภาคีต้องเร่งเจรจาตามที่ระบุในความตกลงการค้าเสรีอาเซียน – ฮ่องกง (AHKFTA) และความตกลงด้านการลงทุนอาเซียน– ฮ่องกง (AHKIA) ซึ่งต้องหาข้อสรุปให้แล้วเสร็จภายใน 1 ปี หลังจากที่ความตกลงทั้งสองฉบับมีผลบังคับใช้ ทั้งนี้ อินโดนีเซียรับเป็นประธานร่วมฝ่ายอาเซียนของ SC-ROO และมาเลเซียรับเป็นประธานร่วมฝ่ายอาเซียนของ SC-Investment อย่างไรก็ดี คณะอนุกรรมการทั้งสองข้างต้น ยังไม่เคยจัดประชุมเพื่อหารือประเด็นคงค้าง
• สปป.ลาว เสนอเป็นเจ้าภาพการประชุม AHKFTA-JC ครั้งที่ 2 และยืดหยุ่นต่อกำหนดเวลาและรูปแบบการประชุม
• ปัจจุบันความตกลง AHKFTA และความตกลง AHKIA มีผลบังคับใช้กับทุกภาคีสมาชิกแล้ว ดังนี้

----------------------------------------------

สำนักเอเชีย แอฟริกา และตะวันออกกลาง

กรมเจรจาการค้าระหว่างประเทศ

มิถุนายน 2564